“ΝοΗΜΑΤΑ, Προσωποποιήσεις και Αλληγορίες, από την αρχαιότητα ως σήμερα” είναι η νέα περιοδική έκθεση στο μουσείο της Ακρόπολης. Από την αρχαιότητα ήδη, ο άνθρωπος είχε την ανάγκη να μορφοποιήσει ιδέες και έννοιες, να δώσει σε αυτές ανθρώπινα κι όχι μόνο χαρακρηρισττκά, έτσι ώστε να γίνουν πιο οικείες σε αυτόν. Έτσι, μέσα από την Τέχνη, κυρίως την ποίηση, άρχισαν να προσωποποιούν έννοιες, όπως τον χρόνο, τις εποχές, τα ανθρώπινα συναισθήματα, τη δικαιοσύνη, αλλά και φυσικά φαινόμενα, όπως τον ήλιο, τα βουνά, τα ποτάμια κ.α.
Στην έκθεση αυτή, θα δείτε μια επιλογή έργων, από διαφορετικό υλικό και διαφορετική χρονολογία, (Αρχαιότητα, Βυζάντιο, Αναγέννηση, Νεότερη Τέχνη) στα οποία οι καλλιτέχνες έδωσαν μορφή σε βασικές έννοιες που προβλημάτισαν τον άνθρωπο. Πώς λοιπόν φαντάστηκε ο άνθρωπος τον Έρωτα, τον Πόθος, τη Νίκη, την Τύχη, τον Θάνατος, την Αρετή, την Δικαιοσύνη, τον Χρόνο και τη Φύση;
Η έκθεση έχει πολύ ενδιαφέρον και νομίζω ότι θα ήταν μια ευκαιρία να τη δούμε μαζί με παιδιά, κυρίως εφήβους. Δίνεται η ευκαιρία να μιλήσουμε για θέματα που τους αφορούν και τους ενδιαφέρον,όπως ο έρωτας αλλά και ο θάνατος. Τι σημαίνει χρόνος για αυτούς; Πώς θα περιέγραφαν την Ψυχή;
Μια πρόταση θα ήταν να χρησιμοποιήσουμε την ποίηση, παράλληλα με τα εκθέματα. Την ποίηση θα την έχουμε ως εργαλείο για να κατευθύνουμε τα παιδιά στο θέμα που θέλουμε. Ο στόχος μας είναι να προβληματιστούν κι όχι να τους αναλύσουμε διεξοδικά το ποίημα. Καλό θα ήταν να τα αφήσουμε αυτά να μιλήσουν και να μας πουν πώς νιώθουν και τι καταλαβαίνουν.
1)Πρώτη ενότητα: Χρόνος -Φύση
- Θα δείτε μια πορσελάνη με τη μορφή του Χρόνου, σαν έναν γέρο άνθρωπο με φτερά.
Ενδεικτικές ερωτήσεις:
Τι είναι Χρόνος για σας; Πώς θα τον παριστάνατε; Ποιες λέξεις σας έρχονται στο νου με την έννοια του “χρόνου”;Ποια τα συναισθήματά σας;
Σημείωση: Εδώ μπορεί να γίνει αναφορά για το άγχος, την πίεση, την έλλειψη του ελεύθερου χρόνου, τις εξετάσεις κ.α. Μπορεί όμως να ειπωθούν και οι έννοιες όπως ¨γηρατειά” και “θάνατος”, κι αν ο χρόνος έχει διάρκεια. Μπορείτε να κατευθύνετε τη συζήτηση όπου θέλετε εσείς.
Στην ενότητα αυτή διαβάστε το ποίημα ” Τα κεριά του Κων. Καβάφη. Τι είναι ο χρόνος για τον ποιητή; Τι αισθάνεται; Υπάρχει κάτι που σας φοβίζει για το μέλλον;
- Στη συνέχεια δείτε τα εκθέματα με θέμα τις εποχές. Το πρώτο έργο με θέμα την άνοιξη, “Η Φλόρα” από μια τοιχογραφία του 1ου αι. μ.Χ, από το μουσείο της Νάπολης. Συζητήστε για την εικόνα -τα χρώματα, τα λουλούδια-και διαβάστε το ποίημα του Οδ. Ελύτη “Την άνοιξη αν δεν την βρεις την φτιάχνεις”
Με ποιον τρόπο προτείνει ο ποιητής να … φτιάξουν την άνοιξη; Μπορείτε να βρείτε τις μεταφορές του ποιήματος; Πώς την φαντάζεστε αυτή την άνοιξη;
2)Δεύτερη ενότητα: Έρωτας -Πόθος- Ψυχή-Θάνατος
- Στην αίθουσα θα δείτε ένα άγαλμα του Έρωτα και της Ψυχής(130-150 μ. Χ, μουσείο Ρώμης) και έναν πίνακα του Νικ. Γύζη “Η χαμένη ψυχή“. Συγκρίνετε τα δύο έργα. Ποιος ο ρόλος της Ψυχής; Τι σχέση έχει η ψυχή με τον έρωτα και τον θάνατο; Τι είναι ψυχή για σας; Ποια από τα δύο έργα θα προτιμούσατε και γιατί;
Διαβάστε το απόσπασμα από τους “Ελεύθερους Πολιορκημένους” του Διον. Σολωμού.
Ο Απρίλης με τον Έρωτα χορεύουν και γελούνε,
Κι όσ’ άνθια βγαίνουν και καρποί τόσ’ άρματα σε κλειούνε.
Λευκό βουνάκι πρόβατα κινούμενο βελάζει,
Και μες στη θάλασσα βαθιά ξαναπετιέται πάλι,
Κι ολόλευκο εσύσμιξε με τ’ ουρανού τα κάλλη.
Και μες στης λίμνης τα νερά, όπ’ έφθασε μ’ ασπούδα,
Έπαιξε με τον ίσκιο της γαλάζια πεταλούδα,
Που ευώδιασε τον ύπνο της μέσα στον άγριο κρίνο·
Το σκουληκάκι βρίσκεται σ’ ώρα γλυκιά κι εκείνο.
Μάγεμα η φύσις κι όνειρο στην ομορφιά και χάρη,
Η μαύρη πέτρα ολόχρυση και το ξερό χορτάρι·
Με χίλιες βρύσες χύνεται, με χίλιες γλώσσες κραίνει·
Όποιος πεθάνει σήμερα χίλιες φορές πεθαίνει.
Τρέμ’ η ψυχή και ξαστοχά γλυκά τον εαυτό της.
Γιατί ο ποιητής αποφασίζει να περιγράψει τόσο ζωντανά τη φύση, την ανοιξιάτικη φύση, σε μια στιγμή που ο θάνατος είναι κυρίαρχος; Πώς συνδυάζεται η άνοιξη με τον θάνατο; Εδώ μπορεί να γίνει αναφορά και στο Πάσχα, όπου έχουμε τη συνύπαρξη του θανάτου με την άνοιξη και την Ανάσταση.(Αναφορά στο μοιρολόι της Παναγίας τη Μ. Παρασκευή “ω γλυκύ μου έαρ” )
- Δείτε το άγαλμα του “Πόθου”(150-200 μ. Χ, μουσείο Ρώμης)
Τι σημαίνει πόθος για σας; Έχει θετική ή αρνητική σημασία; Τι ποθείτε περισσότερο;
Διαβάστε το απόσπασμα από τα Λιανοτράγουδα και βρείτε τι ποθεί ο νέος από την αγαπημένη του. Εδώ μπορείτε να μιλήσετε και για τις προσωποποιήσεις του ποιήματος.
Χώρισα την έκθεση σε δύο ενότητες που ήθελα εγώ να τονίσω. Υπάρχουν κι άλλα θέματα στην έκθεση αλλά τα άφησα για κάποια άλλη φορά. Προσπάθησα να εστιάσω σε πράγματα που νομίζω ότι ενδιαφέρουν τους εφήβους. Φυσικά, ο καθένας μπορεί να βρει και άλλες ιδέες, κι άλλα ποιήματα κι όχι μόνο. Σημασία έχει να τραβήξουμε το ενδιαφέρον των παιδιών και να τα βάλουμε σε μια διαδικασία σκέψης και προβληματισμού.
- Πριν φύγετε από την έκθεση, σχολιάστε λίγο και τον τίτλο της. Ποια είναι η ερμηνεία του τίτλου που έδωσαν; Γιατί τα δύο γράμματα είναι μικρά; Τι θέλει να πετύχει με αυτό;
Γενικότερα οι στόχοι του προγράμματος είναι:
Η επαφή των παιδιών με την Τέχνη γενικά και ειδικά με την ποίηση
Η έκφραση συναισθημάτων
Η σκέψη και ο προβληματισμός σε θέματα που τους ενδιαφέρουν
Η συλλογικότητα και η δημιουργικότητα
Πληροφορίες εδώ